Ebook Hemochromatoza. Nadmiar żelaza we krwi, Karina Szota, Angelika Szota-Rudnicka. EPUB,MOBI. Wypróbuj 7 dni za darmo lub kup teraz do -50%!
Pytanie nadesłane do redakcji Dzień dobry. Lekarz rodzinny wykrył u mnie i u mojej mamy nadmiar żelaza we krwi. Mam 17 lat, a ostatnie wyniki wykazują - 180; a u 40-letniej mamy 40 - 190. Często bolą nas stawy kolanowe, łydki i nadgarstki. Do jakiego specjalisty powinnyśmy się zgłosić? Odpowiedział dr n. med. Ernest Kuchar Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu Nadmiar żelaza we krwi bywa spotykany w takich chorobach, jak choroby krwi (np. przewlekła niedokrwistość hemolityczna, niedokrwistość aplastyczna, niedobór kinazy pirogronianowej, niedokrwistość odpowiadająca na podanie pirydoksyny, niedokrwistość syderoblastyczna i talasemia), czy przewlekłe choroby wątroby (np. wirusowe zapalenie wątroby typu C, wirusowe zapalenie wątroby typu B, alkoholowa marskość wątroby, niealkoholowe stłuszczenie wątroby - NASH czy porfiria skórna późna). Może także wystąpić przy dużym spożyciu żelaza, po przetoczeniu krwinek czerwonych, czy przedawkowaniu suplementów żelaza. W piśmiennictwie medycznym opisano przypadki przeciążenia żelazem związane z połączeniem suplementacji żelaza i dużych dawek witaminy C (Ann. Intern. Med. 2003; 139(6): 532). Rodzinnie występować mogą: łagodna hiperferrytynemia i hemochromatoza. Co zatem zrobić? Po pierwsze, pojedyncze oznaczenie żelaza w surowicy to zbyt mało, by wyciągać daleko idące wnioski. Proponuję poprosić lekarza pierwszego kontaktu o wykonanie morfologii krwi z retykulocytami i ocenę całej gospodarki żelazem, przez co rozumiem oznaczenie żelaza, ferrytyny i transferryny z obliczeniem całkowitej zdolności wiązania żelaza (TIBC) oraz utajonej zdolności wiązania żelaza (UIBC). Jeżeli wyniki będą nieprawidłowe, wskazana będzie konsultacja hematologa, bo lekarze tej specjalności zajmują się diagnozowaniem zaburzeń gospodarki żelazem. Jeśli hemoglobina jest obniżona, wówczas należy wykonać diagnostykę ferrytyny, witaminy B12, kwasu foliowego i transferryny. Tu znajdziesz: Leki i suplementy na anemię. Ferrytyna, czyli rodzaj białka, które pełni bardzo ważną rolę w organizmie – gromadzi zapasy żelaza. Prawidłowy poziom żelaza we krwi mieści się w przedziale 70-150 mikrogramów/dl. Stężenie żelaza we krwi u kobiet jest zwykle o 10 mikrogramów/dl niższe niż u mężczyzn. Ilość żelaza w surowicy zależy od tego jak żelazo wchłania się w przewodzie pokarmowym i od funkcjonowania metabolizmu w organizmie. Prawidłowy poziom żelaza we krwi mieści się w przedziale 70-150 mikrogramów/dl. Stężenie żelaza we krwi u kobiet jest zwykle o 10 mikrogramów/dl niższe niż u mężczyzn. Ilość żelaza w surowicy zależy od tego jak żelazo wchłania się w przewodzie pokarmowym i od funkcjonowania metabolizmu w organizmie. Żelazo jest głównym składnikiem hemoglobiny. Jest niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu, ponieważ przechowuje i transportuje tlen w erytrocytach (krwinkach czerwonych). Kasia gotuje z dietetyczny obiad - burgery w wersji fit Przyczyny wysokiego poziomu żelaza we krwi – zapalenie nerek, zatrucie ołowiem Zbyt duże stężenie żelaza we krwi może być oznaką nadmiernego wchłaniania żelaza z układu pokarmowego, ostrego zapalenia wątroby lub uszkodzeń wątroby. Może być efektem zatrucia ołowiem, zapalenia nerek lub częstych transfuzji krwi. Wysoki poziom żelaza może także oznaczać zbyt dużą ilość żelaza dostarczanego w pokarmach. Stężenie żelaza zwiększają: estrogeny, alkohol oraz tabletki antykoncepcyjne. Objawy nadmiaru żelaza – spadek libido, bóle stawów Objawami nadmiaru żelaza we krwi jest uczucie ogólnego zmęczenia i złego samopoczucia. Doskwierają bóle stawów i osłabienie. Masa ciała zaczyna się zwiększać. Spada libido. Skóra przybiera ziemisty, szaro-brązowy kolor. Znika owłosienie z okolic miejsc intymnych oraz dołów pachowych. W przypadku kobiet pojawiają się nieregularne miesiączki. Przyczyny niskiego poziomu żelaza we krwi – utrata żelaza, zbyt mała ilość żelaza w diecie Zbyt niski poziom żelaza we krwi może świadczyć o osłabionej zdolności wchłaniania tego pierwiastka. Często przyczyną niskiego poziomu żelaza jest zjadanie zbyt małej ilości produktów zwierających je lub zwiększone zapotrzebowanie. Może być to oznaką utraty żelaza przez drogi moczowe, przewód pokarmowy lub drogi płciowe. Obniżona ilość żelaza we krwi może być efektem odkładania się go w tkankach. Poziom żelaza obniżają: kolchicyna, testosteron i hormon ACTH (hormon wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej). Objawy niskiego poziomu żelaza – zmęczenie, sińce pod oczami Niedobór żelaza objawia się apatią i ciągłym zmęczeniem. Pojawiają się sińce pod oczami i brak energii do pracy. Cera staje się blada i przesuszona. Włosy i paznokcie są łamliwe. Często doskwierają zawroty głowy i krwawienia z nosa. Przewlekły niedobór żelaza jest przyczyną anemii. Jeśli leci ci krew z nosa przy anemii, powinieneś usiąść na krześle lub w fotelu. Dowiedz się, jak sobie radzić z krwią z nosa przy anemii. Anemia należy do niebezpiecznych chorób. Dowiedz się, czy pokrzywa wyleczy anemię. Żelazo jest pierwiastkiem, dzięki któremu organizm funkcjonuje prawidłowo. Poznaj 10 produktów bogatych w żelazo. Anemia wymaga specjalnej diety. Najlepsza okazuje się dieta bogata w żelazo. Niedokrwistość pojawia się, kiedy mamy niedobór żelaza. Poznaj objawy i leczenie niedokrwistości. Ferrytyna pełni funkcję magazynu żelaza w organizmie, a jej stężenie odzwierciedla zapasy tego pierwiastka w ustroju. W wysokich stężeniach występuje w komórkach wątroby, śledziony i szpiku kostnego. Magazynując nadmiar żelaza, chroni organizm przed jego toksycznym wpływem i stanowi rezerwuar dla erytropoezy (procesu powstawania i
Rola żelaza w organizmie człowiekaŻelazo jest niezbędne w procesie transportu tlenu do wszystkich komórek organizmu. Cząsteczki hemoglobiny, zawierające żelazo wiążą się z tlenem, który następnie jest rozprowadzany do wszystkich tkanek wspomaga proces regeneracji tkanek, a także prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego i nerwowego. Pierwiastek ten bierze również udział w syntezie różnych hormonów, w tym hormonów człowieka nie jest w stanie samodzielnie wytworzyć żelaza. Trzeba go dostarczyć z zewnątrz – z pokarmem lub suplementem Żelazo. Znaczenie żelaza dla organizmuBadanie poziomu żelaza - na czym polega, jakie są normy, jak się przygotować?Nadmiar żelaza w organizmieAby cieszyć się dobrym zdrowiem wszystkie mikroelementy, hormony i inne substancje muszą pozostawać w odpowiednich proporcjach, i normach. Podobnie jest w przypadku żelaza, jego poziom powinien również mieścić się w granicach normy. Dość częstą sytuacją jest niedobór żelaza, który można łatwo wyrównać, stosując preparaty rzadszy jest natomiast nadmiar pierwiastka, co może prowadzić do rozwoju choroby zwanej hemochromatozą. Jest to schorzenie metaboliczne, uwarunkowane genetycznie. Występuje wówczas mutacja w obrębie genu HFE - to tzw. hemochromatoza pierwotna. Istotą choroby, jest niekontrolowane przyswajanie pierwiastka z pokarmów przez ścianę osób zdrowych to organizm sam reguluje ilość wchłoniętego żelaza, natomiast u osób, u których mechanizm ten nie działa prawidłowo, dochodzi do gromadzenia nadmiaru żelaza w wątrobie. Innym wariantem tej choroby jest tzw. hemochromatoza wtórna. W takim przypadku dochodzi do zbyt dużego uwalniania jonów żelaza, znajdującego się w krwinkach czerwonych oraz komórkach wątroby. Ta postać choroby prowadzi do odkładania się pierwiastka w narządach wewnętrznych, w tym w sercu, płucach, trzustce, nerkach, a także szpiku kostnym, nadnerczach oraz duże stężenie żelaza w organizmie może być szkodliwe dla zdrowia. Jony żelaza łącząc się z nadtlenkiem wodoru formują związki, tzw. wolne rodniki, które sprzyjają wystąpieniu chorób nowotworowych, miażdżycy czy starzeniu się poziomu żelazaSPRAWDŹWpływ żelaza na funkcjonowanie tarczycyŻelazo, podobnie jak jod, cynk i selen, jest niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy. Czynniki te mają istotny wpływ na metabolizowanie hormonów wydzielanych przez bowiem wchodzi w skład jednego z najważniejszych enzymów, tzw. peroksydazy tarczycowej (TPO). Enzym ten wraz z białkiem tyreoglobuliną (TG) uczestniczy w wytwarzaniu hormonów tarczycy - T3 i T4. Szczególnie niekorzystną sytuacją jest niedobór żelaza, ponieważ uważa się, że taki stan obniża syntezę hormonów tarczycowych, co prowadzi do zwiększenia wartości parametru TSH (hormonu tyreotropowego wydzielanego przez przysadkę), powiększenia gruczołu, a także może zwiększyć już występującą niedoczynnośćW przypadku nadmiaru, żelazo odkłada się w tarczycy, co może prowadzić do uszkodzenia artykuł: Objawy Hashimoto - co się dzieje, gdy chorujemy na Hashimoto?
Badania krwi - żelazo. Lek. Krzysztof Szmyt. Szanowny Panie, aby ustalić przyczynę podwyższonego stężenia żelaza, wówczas będzie możliwe wdrożenie właściwego postępowania. Pozdrawiam. Nasi lekarze odpowiedzieli już na kilka podobnych pytań innych użytkowników. Wysoki poziom żelaza a zespół Gilberta – odpowiada Lek. Forum Medyczne › Hematologia › Nadmiar żelaza we krwi przy zażywaniu ziołowych tabletek na odchudzanie Ostatnio robiłam badania krwi i okazało się, że mam bardzo wysoki poziom żelaza, znacznie przekraczający normę. Słyszałam, że może to prowadzić do marskości wątroby. Czy to prawda? Co mogę zrobić, żeby tego żelaza nie było tak dużo w moim organizmie? Niedawno zażywałam tabletki ziołowe pomocne przy chudnięciu. Czy mogły się przyczynić do tak wysokiego poziomu żelaza? 2011-06-19, 07:38Karuchna ~ Nadmiar żelaza w pierwszej kolejności odkłada się w wątrobie, a następnie w mózgu powodując marskośc wątroby a także problemy neurologiczne i psychiatryczne. Ziołowe leki na odchudzanie oraz sam proces chudnięcia raczej powodują niedobory żelaza w organizmie, więc nie sądzę aby tu leżała przyczyna. Czy nie stosowałaś tabletek antykoncepyjnych? Nie masz zaburzeń miesiączkowania? Bierzesz jakieś inne leki albo miałaś przetaczaną krew? Poziom żelaza w organizmie ulega wahaniom dobowym i rano jest większy o 30%, dlatego może warto powtórzyć badanie, ewenualnie zrobić oznaczenie ferrytyny oraz próby wątrobowe. 2011-06-19, 11:04arnica ~ Strony: 1 wątkii odpowiedzi ostatni post Pomiar żelaza we krwi to pomiar ilości żelaza związanego z transferyną. Jest ona produkowana przez wątrobę w nadmiarze, więc jej wysycenie nigdy nie jest pełne i wynosi prawidłowo około 1/3 jej całkowitej zdolności transportowej we krwi (20–50% u mężczyzn oraz 15–50% u kobiet). Całkowita zdolność do wiązania żelaza (ang.

W jakim celu wykonuje się badanie żelaza we krwi? Podstawowym wskazaniem do jego wykonania jest rozpoznanie lub podejrzenie niedokrwistości. Zarówno nadmiar, jak i niedobór tego pierwiastka może się wiązać z nieprzyjemnymi konsekwencjami dla zdrowia. Dowiedz się więcej na ten temat. Poziom Fe we krwi i związane z nim nieprawidłowości Typowe objawy niedoboru żelaza to osłabienie, senność, podatność na zmęczenie i bladość skóry. Jeżeli u pacjenta występuje niski poziom żelaza we krwi, objawy to również bolesne pęknięcia w kącikach ust, blade i kruche paznokcie z podłużnymi rowkami oraz zwiększona łamliwość, a zarazem utrata włosów. Nadmiar żelaza w organizmie mogą sygnalizować bóle stawowe, problemy z zasypianiem i pogorszenie koncentracji. Jaki powinien być poziom żelaza we krwi i kiedy należy udać się do lekarza? Co powinno nas zaniepokoić? Sprawdźmy. Nazwa pierwiastka Zakres prawidłowy Żelazo (Fe) 11–33 µmol/l (60–180 µg/dl) Badanie żelaza we krwi zleca się przeważnie równolegle z badaniem morfologii krwi lub jako badanie uzupełniające, gdy w morfologii krwi stwierdzono niepokojące wykładniki niedokrwistości. Mowa tu o zbyt małej liczbie erytrocytów, a także obniżeniu wartości hematokrytu lub stężenia hemoglobiny. Jednym ze skutków niedoboru żelaza może być niedokrwistość niedobarwliwa, czyli niedokrwistość z obniżonym stężeniem hemoglobiny w krwince czerwonej. Poza badaniem stężenia żelaza we krwi lekarz może wówczas zlecić badanie stężenia transferyny, czyli białka transportującego żelazo albo TIBC, czyli badanie całkowitej zdolności wiązania żelaza. Badanie poziomu żelaza we krwi polega na pobraniu krwi – zwykle z żyły łokciowej. Pacjent nie wymaga specjalnego przygotowania do badania, nie musi też być ono wykonywane na czczo. Przed przystąpieniem do badania warto wypić szklankę wody. Jaki powinien być poziom żelaza we krwi? Jak wskazuje tabela powyżej, zakres prawidłowy mieści się w przedziale 11–33 µmol/l (60–180 µg/dl). Sam wynik badania poziomu żelaza we krwi nie zawsze jest jednak miarodajny. Przy podejrzeniu choroby związanej ze zbyt wysokim lub zbyt niskim stężeniem żelaza we krwi, należy wykonać ocenę całościową gospodarki żelazem, a więc oznaczenie zarówno poziomu żelaza, jaki i ferrytyny oraz transferyny, a także utajonej zdolności wiązania żelaza (UIBC). Możesz je zbadać podczas jednorazowego pobrania krwi w ramach pakietu w laboratorium lub w sytuacji, gdy lekarz prowadzący zaleci dodatkową diagnostykę. Jeżeli wyniki będą nieprawidłowe, należy skonsultować je z internistą, lekarzem rodzinnym lub ze specjalistą hematologiem. Aby osiągnąć prawidłowy wynik, konieczna może być suplementacja odpowiednimi preparatami. Przed rozpoczęciem kuracji, niezbędne jest wykonanie szerszej diagnostyki i wykluczenie chorób przewlekłych lub zdecydowane zmodyfikowanie diety oraz stylu życia. Wysokie żelazo we krwi – co to oznacza? Jaki poziom żelaza jest niebezpieczny? Kiedy badanie żelaza we krwi wykaże jego podwyższone stężenie, może to sygnalizować początek wielu różnych chorób. Objawami zbyt wysokiego stężenia żelaza w surowicy krwi są zazwyczaj zaburzenia czynności wątroby, których przejawem może być ból brzucha. Gdy nadmierna retencja żelaza w organizmie uwarunkowana jest chorobą metaboliczną, która rozwija się powoli, pierwsze symptomy mogą pojawiać się późno, ok. 25.–30. roku życia. Warto pamiętać, że objawy bywają niespecyficzne i mogą przez to być błędnie interpretowane. Inne częste objawy zwiększonego stężenia żelaza w organizmie to także: przewlekłe zmęczenie, problemy ze snem i zasypianiem, nawracające stany podgorączkowe i gorączka o nieznanej przyczynie (bez innych towarzyszących symptomów), znaczna senność w ciągu dnia, problemy z koncentracją, brak apetytu. W sytuacjach wyjątkowych chory może obserwować suchość skóry, bóle stawów, wypadanie włosów, nudności i wymioty. Może również dochodzić do utraty masy ciała. U kobiet można zaobserwować zaburzenia miesiączkowania, a u mężczyzn problemy z erekcją. Następstwem znacznego i długotrwałego nadmiaru żelaza w organizmie może być niewydolność lub marskość wątroby. Stężenie żelaza ponad normę może oznaczać pierwotny stan przeładowania żelazem (hemochromatozę pierwotną) lub wtórny (na przykład hemochromatozę poprzetoczeniową), a także zaburzenia wykorzystywania żelaza w organizmie (np. wybiórczą aplazję czerwonokrwinkową, niedokrwistość aplastyczną, niedokrwistość megaloblastyczną, niedokrwistość syderoblastyczną, talasemię albo wrodzone niedokrwistości dyserytropoetyczne). Jedną z częstszych przyczyn gromadzenia się nadmiaru żelaza w wątrobie jest wrodzona mutacja genu HFE. Powoduje ona niekontrolowane wchłanianie żelaza z pokarmów. U zdrowego człowieka ilość wchłanianego żelaza wynosi około 1%, pozostałe 99% jest wydalane z organizmu. W organizmach chorych z mutacją HFE może dochodzić do wchłaniania nawet 100% dostarczanego w ramach codziennego jadłospisu żelaza z jelit, które magazynowane jest później w wątrobie i może powodować rozwój różnych zaburzeń. W hemochromatozie wtórnej krwinki czerwone uwalniają nadmierną ilość jonów żelaza, a te gromadzą się później w trzustce, sercu, tarczycy, płucach, nerkach, nadnerczach oraz szpiku kostnym. Wysokie żelazo we krwi – co to oznacza dla pacjenta? Nadmiar tego pierwiastka może świadczyć o występowaniu zespołów mielodysplastycznych, jak również sygnalizować wirusowe zapalenie wątroby typu C lub typy B, niealkoholowe stłuszczenie wątroby oraz porfirię skórną późną. Zjawisko to może być również obserwowane w przypadku przewlekłego nadużywania alkoholu (co może być ponadto przyczyną alkoholowej marskości wątroby). Jak obniżyć żelazo we krwi? Jaki poziom żelaza jest niebezpieczny? Wysokie stężenie żelaza we krwi może wystąpić w wyniku przedawkowania suplementów żelaza. Zdecydowanie rzadziej przy bardzo dużym jego spożyciu w codziennej diecie. W obu tych sytuacjach warto skonsultować z lekarzem prowadzącym przyjmowaną dawkę żelaza oraz prześledzić ze specjalistą dietetykiem codzienny jadłospis. Co obniża poziom żelaza we krwi? Nie ma jednego, pewnego rozwiązania. Należy pamiętać, że nie da się w krótkim czasie doprowadzić do trwałego zmniejszenia stężenia żelaza we krwi. W przypadku wykrycia hemochromatozy, leczenie powinno trwać stale i przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarską. Wysoki poziom żelaza, a dieta Gdy przyczyną bardzo wysokiego stężenia żelaza we krwi jest zbyt bogata w ten pierwiastek dieta, należy ograniczyć ilość spożywanego czerwonego mięsa, owoców suszonych czy jaj. Warto zdecydować się na dietę wysokobiałkową, gdyż wapń ogranicza przyswajanie żelaza w jelitach. Często stosowaną metodą obniżania stężenia żelaza we krwi jest jej upuszczanie. Upust krwi jest stosowany maksymalnie dwa razy w ciągu tygodnia. Zabieg ten poprawia pracę wątroby i ogranicza ryzyko marskości. Jeśli ta metoda jest nieskuteczna lub z innego powodu nie można jej zastosować u pacjenta, lekarz może zalecić przyjmowanie preparatów hamujących absorpcję żelaza z jelit. Ich przyjmowanie wiąże się jednak z ryzykiem licznych działań niepożądanych i jest ostatecznością. Badanie żelaza we krwi. Objawy niedoboru żelaza Co obniża poziom żelaza we krwi? Przyczynami niedoboru żelaza może być utrata krwi, np. na skutek krwawienia z przewodu pokarmowego (którego przyczyną może być choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, rak jelita grubego, stany zapalne jelita grubego, w tym wrzodziejące zapalenie jelita grubego oraz choroba Leśniowskiego-Crohna) lub krwawienia z układu płciowego i moczowego, czego przejawem może być krwiomocz. Niski poziom żelaza we krwi? Objawy tego stanu mogą wskazywać na upośledzone wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego – może to następować po operacji bariatrycznej, po gastrektomii, przy zapaleniu żołądka wywołanym przez w autoimmunologicznym zapaleniu żołądka, celiakii, w stanach po resekcji jelita, w przypadku stosowania diety ubogobiałkowej lub bogatej w substancje, które utrudniają wchłanianie żelaza, którymi są np. fosforany lub szczawiany. Niedobór diagnozuje się rzadziej w sytuacjach zwiększonego zapotrzebowania na żelazo przy niedostatecznej jego podaży, czyli np. w okresie intensywnego wzrostu i dojrzewania oraz w ciąży i w trakcie laktacji. Niedobór żelaza to również wynik źle zbilansowanej diety wegańskiej lub wegetariańskiej oraz wyniszczenia. Spotykany jest także u osób w podeszłym wieku, które mają problem z apetytem. Niedobór żelaza, a dieta Jak uzupełnić niedobór żelaza? Jakie produkty zawierające żelazo warto spożywać? Produkty bogate w żelazo to przede wszystkim: mięso (szczególnie czerwone), jaja, zielone warzywa, takie jak brokuły, fasola, groch, soja, czerwone mięso, czerwone warzywa, np. papryka. Produkty zawierające żelazo warto przyjmować codziennie, najlepiej zarówno te pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Istotne jest też właściwe dobieranie poszczególnych składników – tak, aby wraz z mięsem nie dostarczać do organizmu szczawianów, a w przypadku suplementacji preparatami żelaza, nie przyjmować ich bezpośrednio po wypiciu kawy lub herbaty. Jak uzupełnić niedobór żelaza? Suplementacja tego pierwiastka nie jest prosta i powinna odbywać się pod stałą kontrolą lekarza. Aby wyrównać jego stężenie we krwi, potrzeba nawet kilku miesięcy ciągłego przyjmowania odpowiednich preparatów i stałego kontrolowania postępów leczenia, gdy może być niezbędna zmiana suplementu lub leku. Zarówno w przypadku niedoboru, jak i zbyt wysokiego stężenia pierwiastka w organizmie liczy się szybka reakcja i wykluczenie poważnej choroby. Wynik poza zakresem prawidłowym jest jedynie objawem, a nie samą chorobą. Jeśli nie jesteś pewien, czy Twoja dieta jest właściwie zbilansowana lub, czy nie grozi Ci niedokrwistość, możesz wykonać specjalny pakiet badań laboratoryjnych, które dadzą Ci wiarygodny obraz kondycji Twojego organizmu i ułatwią ewentualną dalszą diagnostykę. Bibliografia: Niedokrwistości [w:] Interna Szczeklika 2019/20. Mały podręcznik, pod red. Piotra Gajewskiego, Kraków 2019, s. 991–996 Badania biochemiczne, hematologiczne i koagulologiczne [w:] Interna Szczeklika 2019/20. Mały podręcznik, pod red. Piotra Gajewskiego, Kraków 2019, s. 1619. Dominika Wnęk, Dieta w niedokrwistości z niedoboru żelaza, na podstawie Gowin E., Horst-Sikorska W.: Żelazne zapasy – komu w XXI wieku grozi niedobór żelaza? Farm. Współ. 2010; 3: 139–146, Orlicz-Szczęsna G., Żelazowska-Posiej J., Kucharska K.: Niedokrwistość z niedoboru żelaza. Curr. Prob.. Psychiatry 2011; 12 (4): 590–594 Artym J.: Udział laktoferryny w gospodarce żelazem w organizmie. Część I. Wpływ laktoferryny na wchłanianie, transport i magazynowanie żelaza. Postepy Hig. Med. Dośw. 2008; tom 62: 599–611

. 487 234 578 538 359 210 471 511

nadmiar żelaza we krwi forum